Er is nog een hoop werk aan de winkel

Luk Adang onderzoekt de toestand van de wereld en klimaatverandering. Hoewel er alarmerende klimaatgebeurtenissen zijn, is de situatie beter dan verwacht, aangezien extreme armoede de afgelopen 20 jaar is gedaald van 29% naar 9%. Luc is een leek is met betrekking tot dit onderwerp en benadrukt het belang van het onderzoeken van feiten en het in twijfel trekken van consensus in wetenschappelijke discussies. Er wordt kritiek geuit op het gebruik van computermodellen en manipulatie van onderzoeksfinanciering door politieke en milieu-organisaties. Hij maant aan om voorzichtigheid bij het geloven in hype rondom klimaatverandering, evenals meer erkenning voor beperkingen in wetenschappelijk begrip over complexe systemen.

Van mei tot december 2023 heb ik getracht een overzicht te geven van onderwerpen, die aan bod komen in de ‘Klimaatdiscussie’. De artikels die ik schreef volgen een logisch schema, maar het was soms niet makkelijk om in de titel weer te geven waar het stukje precies over ging. Soms is die titel ook, als geintje, een beetje cryptisch gekozen.


De gepubliceerde artikels blijven beschikbaar op deze website en kunnen dus gemakkelijk worden opgehaald, maar om voor u het zoeken te vergemakkelijken volgt hierna een index met de behandelde thema’s. Aangezien we nu in een stroomversnelling zitten, wat betreft keuzes en draagvlak, kan u begrijpen dat de inhoud na een bepaalde tijd wel wat gedateerd zal zijn. Ook komen er telkens weer nieuwe inzichten die bepaalde hypothesen zullen bevestigen of op de helling zetten. Maar de relevantie blijft en als ‘documentatiecentrum’ blijft dit werk hopelijk nog een tijdje stand houden, ook al vinden sommigen de bronnen of inhoud niet oké, maar dat is dan aan hen om u te overtuigen …


In wat nu volgt ziet u de hoofdgroep, het artikel, de inhoud ervan en de erbij horende link.


Van harte,

Luk Adang - December 2023

Wie is wie en wat is wat?

Klimaatverandering / 11

Media die het over het 'klimaat' hebben, bedoelen meestal 'de temperatuur'. Het reduceren van klimaat tot alleen temperatuur is echter een sterke vereenvoudiging van wat er speelt. Er zijn veel parameters die een rol spelen, zoals zon, wolken en ligging. Het klimaatdebat wordt vaak gedomineerd door het officiële verhaal dat de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door CO2-uitstoot. Wie twijfelt of niet meegaat in dit verhaal wordt weggezet als een complotdenker. Maar wat is nu precies een complotdenker? Een artikel in het Tijdschrift voor Psychiatrie vergelijkt complotdenken met paranoïde wanen en legt uit dat complotdenken voorkomt in onzekere tijden en mensen houvast en sociale steun biedt. Het artikel roept echter ook op tot actieve bestrijding van complotdenken, waardoor open discussie en kritische vragen worden onderdrukt.

De nieuwe kleren van de keizer

Klimaatverandering / 10

Ooit las ik in een artikel, dat in één krant evenveel informatie staat, als de meeste mensen in de middeleeuwen te verwerken kregen in héél hun leven! Voor wat het waar is natuurlijk, en misschien wel lichtjes overdreven, maar toch, ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Dus wanneer ik deze artikelenreeks enkel wil suggereren dat we best wat ‘kritischer mogen staan tegenover wat men ons inlepelt en af en toe de grijze cellen laten werken’ dan is dat toch enigszins té gemakkelijk voorgesteld. Want òòk al probeer je meer te weten te komen over een bepaald onderwerp, zoals het klimaat, én er is niets mis met je focus en perceptie, dan nog kan de boodschapper je gemakkelijk alle hoeken van de kamer laten zien. En daar gaat dit artikel over.

Het kan verkeren

Klimaatverandering / 9

Klimaatverandering wordt beïnvloed door de manier waarop we het beschrijven, wat gevolgen heeft voor risicobeheer en besluitvorming. Onze perceptie van risico's is vaak verkeerd, waardoor we ons meer zorgen maken over ongegronde bedreigingen en minder over reële gevaren. Het beleid rond klimaatverandering richt zich te veel op het verminderen van CO₂-uitstoot, terwijl adaptatie op lokaal niveau ook belangrijk is. Mensen kunnen zich aanpassen aan klimaatverandering, maar dit vereist middelen en ontwikkeling. Landen zoals Bangladesh hebben met succes proactieve maatregelen genomen om de negatieve gevolgen van weer- en klimaatfenomenen te verminderen.

De bakens verzetten

Klimaatverandering / 8

Adaptatie aan klimaatverandering wordt vaak gezien als capitulatie door klimaatactivisten, maar er is een verschuiving gaande naar het accepteren van parallelle inspanningen om zowel emissies te verminderen als aanpassing te bevorderen. Het Akkoord van Parijs en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen hebben ook bepalingen voor adaptatie. Echter, er zijn nog steeds uitdagingen, zoals het niet nakomen van financiële toezeggingen en het gebruik van klimaatverandering als excuus voor slecht beleid. Ook blijven politici vaak de nadruk leggen op mitigatie in plaats van adaptatie.

Summa summarum

Klimaatverandering / 7

Twee eeuwen lang hebben fossiele brandstoffen de vooruitgang van de mensheid aangewakkerd, maar nu stappen we over op hernieuwbare energie. De transitie naar hernieuwbare energie verloopt echter niet zonder problemen. Het elektriciteitssysteem is geëvolueerd naar een netwerk van wind- en zonnegeneratoren, maar er zijn uitdagingen op het gebied van vraagrespons, opslag en betrouwbaarheid. Daarnaast blijft de wereldwijde CO₂-uitstoot stijgen door de groeiende vraag naar elektriciteit. We moeten ons bewust zijn van de risico's en beperkingen van hernieuwbare energie en streven naar een holistische benadering van energiesystemen.

Het kan verkeren

Klimaatverandering / 6

Klimaatverandering wordt beïnvloed door de manier waarop we het beschrijven, wat gevolgen heeft voor risicobeheer en besluitvorming. Onze perceptie van risico's is vaak verkeerd, waardoor we ons meer zorgen maken over ongegronde bedreigingen en minder over reële gevaren. Het beleid rond klimaatverandering richt zich te veel op het verminderen van CO₂-uitstoot, terwijl adaptatie op lokaal niveau ook belangrijk is. Mensen kunnen zich aanpassen aan klimaatverandering, maar dit vereist middelen en ontwikkeling. Landen zoals Bangladesh hebben met succes proactieve maatregelen genomen om de negatieve gevolgen van weer- en klimaatfenomenen te verminderen.

Een mix van wetenschap en politiek

Klimaatverandering / 5

De relatie tussen wetenschap en politiek is complex. Wetenschappers proberen kennis te vergaren, terwijl politici beslissingen moeten nemen gebaseerd op deze kennis, rekening houdend met factoren als publieke opinie en economische overwegingen. Bij omstreden onderwerpen als klimaatverandering is deze relatie extra gespannen. Sommige wetenschappers en politici lijken hierbij hun eigen agenda te volgen in plaats van een open debat te voeren. Het is belangrijk dat zowel wetenschap als politiek transparant en onbevooroordeeld blijven, zodat de maatschappij geïnformeerd kan beslissen over deze complexe kwesties.

Wat geven we prioriteit?

Klimaatverandering / 4

De manier waarop we moeten reageren op klimaatverandering wordt vaak vereenvoudigd tot "stop met het verbranden van fossiele brandstoffen". Het gebrek aan politieke wil om dit te doen komt deels doordat CO₂-emissies het bijproduct zijn van betrouwbare energie geleverd door fossiele brandstoffen. Het behalen van de doelstellingen van het IPCC voor temperatuurstijging beperking vereist een drastische vermindering van de uitstoot en volledige koolstofneutraliteit, maar er is nog geen haalbare en effectieve manier om deze doelen te bereiken. Er zijn ook problemen met de sociale, economische en politieke haalbaarheid van snelle veranderingen in energiebeleid. Daarnaast is duurzaamheid niet alleen gericht op klimaatverandering, maar ook op bredere ecologische problemen zoals landgebruik, ontbossing, overbevissing en vervuiling.

Niet helemaal mee eens

Klimaatverandering / 3

Zelfs als er een consensus bestaat rond een specifieke wetenschappelijke hypothese of theorie, dan nog kan je, het feit dat die consensus bestaat, niet aanzien als een bewijs. Er is een belangrijk verschil tussen een 'wetenschappelijke consensus' en een 'consensus van wetenschappers'. Een wetenschappelijke consensus is een relatief stabiel paradigma (denkkader / stelsel van modellen en theorieën) dat wetenschappelijke kennis structureert en organiseert. Een echte expert weet wanneer hij ‘onzeker’ moet zijn, en is zich bewust van het voorlopige karakter van wat we weten. Betrouwbaarheid komt niet alleen voort uit gelijk hebben, maar uit het communiceren van de beperkingen van het bewijsmateriaal en het regelmatig bijwerken van meningen in het licht van nieuwe gegevens en analyses.


Onenigheid tussen experten wordt een politiek probleem — voor een beleidrelevant onderwerp als klimaatverandering — wanneer een dergelijk meningsverschil wordt gezien als een afzwakking van de wil om te handelen. Veel wetenschappers — en mensen uit het publiek — staan sceptisch tegenover de bewering van ‘een gevaarlijke door de mens veroorzaakte klimaatverandering’.

Aan de rand van de afgrond

Klimaatverandering / 2

Binnen het publieke domein circuleert het wijdverspreide verhaal dat we afstevenen op een klimaatcatastrofe als we de uitstoot van fossiele brandstoffen niet verminderen. De meningen over dit onderwerp zijn echter verdeeld. Sommige wetenschappers geloven in catastrofale scenario's, terwijl anderen verwachten dat de gevolgen niet alarmerend zullen zijn. Het is belangrijk om te beseffen dat dit catastrofeverhaal niet wordt ondersteund door de reguliere wetenschap, maar eerder wordt gepropageerd via emotionele betrokkenheid.

Een wissel op de toekomst

Klimaatverandering / 1

In juni 2023 komt het boek "Climate Uncertainty and Risk" uit, geschreven door klimaatwetenschapper Prof. Judith Curry. Het boek biedt een pragmatisch kader voor het omgaan met de klimaatproblematiek en het verbeteren van ons welzijn in de 21e eeuw. Hoewel ik niet altijd volledig eens ben met haar ideeën, vind ik het interessant om uit mijn comfortzone te stappen en op een andere manier na te denken. Het boek behandelt ook de vergelijkingen en contrasten tussen klimaatverandering en COVID-19, waarbij beide risico's ons uitdagen om na te denken over onzekerheid en risicobeheer. Het erkennen van onenigheid over klimaatverandering betekent niet dat we het probleem afwijzen, maar dat we ons denkkader moeten verbreden om de risico's objectief te beoordelen.

Ik hou van de warmte op mijn gezicht ...

Klimaatcrisis / 22

De temperatuur is sinds het Eoceen-warmte maximum continu gedaald, wat betekent dat we momenteel in een koude periode leven. Antarctica begon te bevriezen toen de wereldwijde temperatuur ongeveer 6 °C warmer was dan nu. De curves van temperatuur en CO2 lopen niet altijd gelijk, wat vragen oproept over de relatie tussen CO2-stijging en opwarming van de aarde.

Mag het iets meer zijn?


Klimaatcrisis / 21

Ook Frank Deboosere gaf het toe, toen hij met pensioen ging : “We werken op basis van modellen en we zijn maar zo goed àls de modellen. Voor ons is dit niet gemakkelijk.” Daar kan niemand het mee oneens zijn en het is best eerlijk als je dat toegeeft. Alle temperatuurgrafieken in mijn vorig artikel zijn gebaseerd op observeerbare gegevens of berekeningen. Maar hoe komt men aan die cijfers? Hoe zijn die, wereldwijd, verzameld? Hoe betrouwbaar zijn ze? Hoe worden ze verwerkt?

Veel drukte om niets


Klimaatcrisis / 20

Op internet zijn er officiële datasets te vinden met satellietmetingen van temperaturen. Deze cijfers zijn echter niet erg bruikbaar zonder verwerking. Sommige sites publiceren grafische weergaven van deze gegevens, maar deze kunnen suggestief en tendentieus zijn. Het is belangrijk om kritisch te blijven en zelf op onderzoek uit te gaan om de waarheid te achterhalen.

Het venijn zit in de staart

Klimaatcrisis / 19

Volgens theoretische computermodellen komt een metershoge stijging van de zeespiegel op ons af. Als je dan woont in wat men noemt ‘De lage landen’ dan weet je het wel… Vandaar, in deze laatste ‘focus op de zeespiegel': hoe staan wij er voor?

Atlantis vs. IPCC

Klimaatcrisis / 18

Wassend water, dat alles onder zet, spreekt al eeuwenlang tot de verbeelding. In dit artikel wordt ingegaan op het verdwijnen van eilanden in de golven en de metingen van het zeeniveau.

Pompen of verzuipen

Klimaatcrisis / 17

Kinderen reageren op een televisieprogramma over het smelten van gletsjers en benadrukken ook de impact van het coronabeleid. De reacties variëren van grappig tot praktisch en romantisch.

- - -

Er zijn verschillende voorspellingen gedaan over het verdwijnen van gletsjers, maar deze blijken vaak onjuist te zijn. Het afkalven van ijsplaten is een natuurlijk proces en hangt niet altijd direct samen met klimaatverandering. Sommige wetenschappers hebben een meer relativerend standpunt ten opzichte van de dreigende scenario's. De stijging van de zeespiegel gaat al eeuwenlang gepaard met warme en koude periodes, maar volgens sommige berichten zou dit nu in een razendsnel tempo gebeuren. Het meten van de stijging van de zeespiegel is complex en er zijn veel factoren die hierbij een rol spelen. Je moet alleen wat moeite doen om naar de juiste verklaring te zoeken.

Geen bewijs voor krimpend ijs

Klimaatcrisis / 16

Krimpend ijs op Arctische eilanden speelt een grotere rol in zeespiegelstijging dan eerder gedacht, volgens een internationale studie waar het KNMI bij betrokken was. Er zijn echter ook kritische geluiden die stellen dat er geen significante stijging of daling van de gemeten temperatuur in Antarctica is en dat het smelten van drijvend ijs geen nadelige gevolgen heeft voor de zeespiegel. Laten we even de cijfers bekijken.

Van Pool tot Pool


Klimaatcrisis / 15

Dat het ijs op onze planeet in bepaalde perioden aangroeit, en op andere momenten weer smelt, is niet iets waar we ons druk over moeten maken. Dat heeft het altijd al gedaan. De twee poolgebieden worden vaak aangeduid als sleutelregio's voor het monitoren van de klimaatverandering, omdat de temperaturen hier, volgens de modellen, bijzonder snel zullen stijgen, samen met de voortdurende toename van atmosferisch CO₂. Maar de modellen en de feiten spreken elkaar wel al eens meer tegen.

’t Kan vriezen en ’t kan dooien

Klimaatcrisis / 14

In een gedetailleerd onderzoek van de VUB wordt voorspeld dat er op lange termijn een stijging van 9 tot 37 meter van de zeespiegel zal zijn voor de Vlaamse kust. Zelfs bij een sterk afgebouwd emissiescenario kan er nog steeds een stijging van 9 meter verwacht worden. Het goede nieuws is dat het slechtste scenario, met 37 meter extra, nog vermeden kan worden.


Daarnaast wordt voorspeld dat de Groenlandse ijskap in elk scenario volledig zal verdwijnen. Het blijkt echter dat veel voorspellingen over klimaatverandering in het verleden niet zijn uitgekomen. Wetenschappers en media laten zich vaak meeslepen door doemdenken en verspreiden angstboodschappen zonder voldoende bewijs.


Het is belangrijk om te beseffen dat veel voorspellingen gebaseerd zijn op theoretische computermodellen en virtuele aannames, die betwistbaar kunnen zijn. Daarnaast worden wetenschappers soms beïnvloed door het streven naar media-aandacht en prijzen, waardoor ze overdreven angstaanjagende scenario's presenteren.


Het is ook opmerkelijk dat beelden in films vaak suggereren dat de hele Zuidpool aan het smelten is, terwijl deze beelden meestal afkomstig zijn van het Antarctische Schiereiland, dat niet representatief is voor Antarctica als geheel.

Een brandende kwestie


Klimaatcrisis / 13

Ongewenste branden verdienen publieke aandacht, maar door de verspreiding van beelden kunnen ze uit hun context worden gehaald en gekoppeld worden aan klimaatopwarming. Het aantal bosbranden in de EU wordt voor 96% veroorzaakt door menselijke acties. De perceptie dat het aantal branden en de ernst ervan toenemen, strookt niet met de werkelijkheid.


Er zijn verschillende oorzaken van branden, zoals overbelasting van het elektriciteitsnet en onvoldoende bosbeheer. Bosbranden hebben zowel directe als indirecte gevolgen voor de samenleving, zoals milieueffecten en economische verliezen. Het is belangrijk om een gebalanceerde benadering te hanteren bij bosbeheer en rekening te houden met zowel natuurlijke processen als menselijke veiligheid.

Als een lopend vuurtje


Klimaatcrisis / 12

De term apocalyps wordt vaak gebruikt om het einde van de wereld te beschrijven, maar de media maken hier meer gebruik van dan wij in ons dagelijks leven. Vuur is altijd een belangrijke factor geweest in het klimaat en de ontwikkeling van ecosystemen op aarde. De mens heeft vuur leren beheersen en dit heeft bijgedragen aan de opkomst van menselijke samenlevingen. Bosbranden zijn een specifiek probleem dat vraagt om maatregelen zoals brandgangen, beperkingen op het planten van bepaalde boomsoorten en het opruimen van dood materiaal uit kreupelhout. Het beleid en de planningsbeslissingen spelen een grote rol bij het voorkomen van bosbranden. Hoewel klimaatverandering de risico's op branden kan verhogen, is het effect hiervan bescheiden in vergelijking met andere factoren zoals menselijk gedrag.

Schiet niet bij elke ramp in de kramp

Klimaatcrisis / 11

Al eeuwenlang passen mensen zich aan en nemen ze maatregelen om hun kwetsbaarheid voor het klimaat te verminderen. Het wereldwijde overlijdensrisico door extreem weer is in de afgelopen 100 jaar met 99% gedaald. Klimaatgerelateerde sterfgevallen zijn sterk afgenomen, vooral door verbetering van levensstandaarden en waarschuwingssystemen. Koude blijkt een veel grotere boosdoener dan hitte, en de opwarming van de aarde heeft gezorgd voor minder sterfgevallen per jaar. De kosten van natuurrampen worden voornamelijk beïnvloed door sociale verandering en niet alleen door klimaatverandering. Het aantal mensen dat in risicogebieden woont, is sterk toegenomen, wat resulteert in hogere schadekosten.

Tot overmaat van ramp wil het maar niet opwarmen

Klimaatcrisis / 10

Alarmerende klimaatberichten zijn een vast item geworden in het journaal. De vraag is echter of we niet een beetje overdrijven en of de rampen echt zo catastrofaal zijn als ze worden voorgesteld. Er is twijfel over de objectiviteit van de media en officiële bronnen geven tegenstrijdige signalen. Het aantal wereldwijde weer- en klimaatrampen is zelfs met ongeveer 10% afgenomen tussen 2000 en 2021. Ook droogterecords blijken niet zo rampzalig te zijn als ze worden voorgesteld. Kortom, er zijn twijfels over het alarmisme rondom klimaatverandering.

’t Is weer voorbij die mooie zomer

Klimaatcrisis / 9

In het vorige artikel heb ik me alleen gericht op de officiële commentaren over de 'extreme' zomerfenomenen. In dit artikel zal ik voornamelijk ingaan op hoe de media hierover hebben bericht en hoe deze uitschieters vanuit een serieus wetenschappelijk perspectief kunnen worden geïnterpreteerd.

Totaal van de kook


Klimaatcrisis / 8

De interesse in extreme gebeurtenissen is enorm toegenomen, maar de vraag is of deze gebeurtenissen echt 'extreem' zijn. Is het een weerfenomeen of een verschuiving in het klimaat? Wordt er gehamerd op deze evenementen uit bezorgdheid voor het algemeen belang, als verantwoording voor besluitvorming of om het bewustzijn over klimaatverandering te vergroten? Er zijn feiten en fabels rondom deze zomerse gebeurtenissen, maar het is belangrijk om nauwkeurig te kijken naar wetenschappelijke bewijzen en data. Er is veel framing en datamanipulatie gaande. Het aantal sterfgevallen door koude is groter dan door hitte, zelfs in landen als Spanje en Italië. De VN-baas Antonio Guterres heeft geen achtergrond als klimaatexpert en er zijn gerenommeerde wetenschappers die sceptisch zijn over de klimaatcrisis. Het is belangrijk om betrouwbare bronnen te raadplegen en je af te vragen wanneer we kunnen spreken van uitzonderlijk extreem weer, wie verantwoordelijk is voor extreme gebeurtenissen en of we ons zorgen moeten maken.

Wolven in schaapskleren

Klimaatcrisis / 7

Heel wat jongeren zijn bang voor de toekomst vanwege onzekere tijden en geopolitieke problemen. Ze maken zich zorgen over het welvaartsverlies en het feit dat beleidsmakers geld lenen van toekomstige generaties. Het is belangrijk om de ernst van deze problemen in te zien en alternatieve oplossingen te overwegen die sociaal rechtvaardig zijn.

Tot stof zult ge vergaan

Klimaatcrisis / 6

'Wolven in schaapskleren' geeft een overzicht van verschillende aspecten van de klimaatbeweging, waarbij de nadruk wordt gelegd op de meer radicale en activistische groepen zoals Extinction Rebellion. Er wordt benadrukt dat sommige klimaatactivisten een politieke en ideologische agenda hebben, en dat ze provocerende acties en soms gewelddadige tactieken gebruiken. Daarnaast wordt er gewezen op de steun die deze groepen ontvangen van bepaalde financiële instellingen en de media. Er is een groeiende bezorgdheid over de impact van deze acties op de samenleving.

Sidder en beef

Klimaatcrisis / 5

Angst wordt steeds vaker misbruikt om ons te misleiden en over onze hoofden te beslissen. Dit hebben we gezien bij de aanpak van corona, waar oorlogsretoriek werd gebruikt. Angst verkoopt en daarom worden existentiële thema's zoals corona en klimaatverandering constant benadrukt. Het is belangrijk om kritisch te blijven en je af te vragen of de informatie die je krijgt wel waar is. Machthebbers en media houden hier niet van en alternatieve pers wordt vaak bestempeld als 'uiterst rechts'. De sponsoring door organisaties zoals de Europese Unie speelt een centrale rol in het beïnvloeden van het officiële narratief. Westerse democratieën zijn gekaapt door multinationals, ngo's en supranationale instellingen, waardoor transparantie ontbreekt. De maatschappij is gepolariseerd en dit zie je ook terug in het stemgedrag en de berichtgeving van de media. Rookgordijnen worden opgetrokken en we worden massaal voorgelogen. Zelfs publieke omroepen laten zich voor het karretje spannen van bepaalde groepen. Ook de Verenigde Naties erkennen dat ze manipulatietechnieken toepassen om betrouwbare informatie te verspreiden en desinformatie tegen te gaan.

De kinderen van de rekening

Klimaatcrisis / 4

Heel wat jongeren zijn bang voor de toekomst vanwege onzekere tijden en geopolitieke problemen. Ze maken zich zorgen over het welvaartsverlies en het feit dat beleidsmakers geld lenen van toekomstige generaties. Het is belangrijk om de ernst van deze problemen in te zien en alternatieve oplossingen te overwegen die sociaal rechtvaardig zijn.

De pedalen kwijt


Klimaatcrisis / 3

Het klimaatakkoord heeft niets te maken met het klimaat, maar gaat enkel over subsidies en belastingen. De deelnemers aan die onderhandelingen lobbyen en innen de subsidies. De mensen die deze belastingen wel zullen betalen, zitten niet aan tafel.

8 versus 3.600.000.000


Klimaatcrisis / 2

Anda had zijn zaakjes goed onder controle. Hij was dan wel een politieke krokodil — die behoorlijk wat meegemaakt had in zijn leven — hij had het toch maar geschopt tot stamhoofd van de Liawep, een geïsoleerde stam in Bolivië. Zijn ouders, een verlicht stel, uit de ‘cercle académique’ in Den Haag, waren in zekere zin ook al primitief, want die wilden per se terug naar hun ‘roots'. Want dat stond chic. Papegaai-groen als ze waren, hadden ze er niet beter op gevonden, dan een trektocht te ondernemen in het Amazonegebied, maar daar waren ze mekaar, tijdens een Picnic, kwijt gespeeld. Dat gebeurt nu eenmaal bij ouders, die hun handigheid, uit narcisme, overschatten.

Wat leggen we in de waagschaal?

Klimaatcrisis / 1

"Er is geen klimaatcrisis. Het populaire verhaal over klimaatverandering weerspiegelt een gevaarlijke corruptie van de wetenschap die de wereldeconomie en het welzijn van miljarden mensen bedreigt. Misplaatste klimaatwetenschap is uitgegroeid tot shock-journalistieke pseudowetenschap. Het is gepromoot en uitgebreid door gelijkaardige misleide zakelijke marketingagenten, politici, journalisten, overheidsinstanties en milieuactivisten."

Recht op een tweede kans


Thorium / 3

Na een hiaat van drie decennia is men tot het besef gekomen, dat de weg, die toen is ingeslagen, misschien niet de beste keuze was. En men komt op zijn stappen terug.

Twee wegen gingen uiteen


Thorium / 2

Thorium is een veilige, milieu- en klimaatvriendelijke kernenergie, tegen een betaalbare prijs. Het is een brand-efficiënt systeem, dat minder afval produceert, en op relatief korte termijn kan worden verwezenlijkt. Het kan ons duizenden jaren voorzien van ruim voldoende, betaalbare, veilige en schone energie.Uiteraard is het niet al goud dat blinkt, en moeten er nog een aantal problemen worden opgelost, maar die lijken mij helemaal niet onoverbrugbaar. We overlopen de pro- en contra’s, het verleden en de toekomst van deze technologie.

Daar kan je donder op zeggen

Thorium / 1

Thorium is een potentieel alternatief voor uranium als brandstof voor kernenergie. Het is een natuurlijk voorkomend en licht radioactief metaal dat veel voorkomt op aarde. Thorium heeft gunstige eigenschappen als grondstof voor kernreactoren, omdat het efficiënter en veiliger kan worden gebruikt dan uranium.


Er is hernieuwde interesse in thoriumreactoren en er zijn verschillende ontwerpen in ontwikkeling, waaronder drijvende reactoren en kleine modulaire reactoren. Deze reactoren hebben het potentieel om veiliger, efficiënter en goedkoper te zijn dan traditionele kernreactoren. Het gebruik van thorium als brandstof voor kernenergie kan een belangrijke rol spelen in de overgang naar schone en duurzame energiebronnen.

In het oog van de storm


Kernenergie / 8

Onveilig, te duur, stralingsgevaar en eeuwen afval. Kernenergie, nee bedankt! Ik wil gerust ingaan op deze argumenten tegen kernenergie. En ik kan u alvast meegeven, dat ik erg gerustgesteld was na mijn opzoekingswerk.

Voordat de bom valt


Kernenergie / 7

De geschiedenis van kernwapens en kerncentrales, waarbij de link tussen kernenergie en kernwapens wordt belicht. Het artikel benadrukt het verschil in reactie en controle tussen een kerncentrale en een kernwapen. Daarnaast wordt gewezen op de constante dreiging van kernwapens en het onvoorspelbare karakter van internationale politiek en controle in dit verband. Activisten hebben zich gericht op kerncentrales omdat ze dichter bij huis waren en er meer impact kon worden gemaakt, waarbij protest tegen kernwapens werd omgezet in protest tegen kernenergie.

De olifant in de kamer

Kernenergie / 6

De kosten van groene energietransitie zijn torenhoog en de effecten ervan op de klimaatverandering zijn onzeker. Kernenergie kan een oplossing zijn. Een duurzame oplossing met weinig CO2-uitstoot en een kleine ecologische voetafdruk. Veel Aziatische landen investeren in kernenergie, terwijl sommige/vele Europese landen terughoudend zijn. Dit kan grote gevolgen hebben.

Dat was niet de bedoeling

Kernenergie / 5

Drie grote kernrampen hebben de kernplanning ontregeld: Three Mile Island (1979), Chernobyl (1986) en Fukushima (2011). Hoewel de rampen ernstige gevolgen hadden, zijn de effecten op de bevolking en het milieu relatief beperkt gebleven. Bij Three Mile Island waren de gevolgen minimaal en bij Chernobyl werden voornamelijk de arbeiders in de centrale en de brandweerlieden blootgesteld aan hoge doses straling. In Fukushima was de ramp het gevolg van een zware aardbeving en daaropvolgende tsunami, en de gevolgen waren voornamelijk lokaal. Ondanks deze rampen hebben sommige landen besloten om af te stappen van kernenergie, terwijl andere landen de rol van kernenergie in de energievoorziening heroverwegen vanwege de stabiele energieopwekking en lage CO2-uitstoot.

Orwell’s 1884

Kernenergie / 4

Kernenergie is een betrouwbare, veilige en betaalbare energiebron. Professor Dr. Kees de Lange beweert dat de feiten ons uiteindelijk zullen dwingen om op kernenergie over te gaan. Alternatieven zoals hernieuwbare energiebronnen zijn niet voldoende betrouwbaar, te duur en schadelijk voor het milieu en het klimaat. Kernenergie is de enige oplossing om energiearmoede voor de hele wereld te vermijden. Kernenergie heeft in het verleden te kampen gehad met controverse, argwaan en smetten. Maar de ontwikkeling ervan is een evolutie die niet kan worden tegengehouden.

Alles kan, behalve nucleair

Kernenergie / 3

Een studie in Nature stelt dat de grootschalige inzet van hernieuwbare energie leidt tot een zesvoudige toename van milieuschade tegen 2050. De investeringen zijn ontzettend duur en draaien louter op subsidies. Kernenergie is betrouwbaar, stabiel en veilig en wordt al in verschillende Europese landen gebruikt als belangrijkste energiebron. Alternatieven als biomassa en biobrandstoffen zijn niet duurzaam en hebben negatieve gevolgen voor het milieu en de biodiversiteit.

Terug naar de kern van de zaak

Kernenergie / 2

Wist u dat planten beter groeien, als u tegen ze praat? 


In wat wij uitademen zit immers enorm veel CO₂. 40 000 delen per miljoen, en dat is 100 maal de hoeveelheid kooldioxide die er in de lucht zit. Wanneer je dus dicht bij je planten staat, en er tegen praat, dan adem je letterlijk geconcentreerde mest op hen. In dit artikel komt u daar alles over te weten. En uiteraard ook over de discussie die gevoerd wordt omtrent kooldioxide, eigenlijk dé sleutel voor een positieve toekomst. Het is immers een onmisbare grondstof voor alle op het land en in het water levende flora en daarvan afhankelijk fauna, waaronder ook … de mens.

Kerngezond kan je dit niet noemen

Kernenergie / 1

De tekst analyseert de verschuiving naar hernieuwbare energie en benadrukt de uitdagingen en negatieve gevolgen van technologieën zoals windturbines en zonnepanelen. Er worden vraagtekens gezet bij de haalbaarheid, de kosten, de milieueffecten en de afhankelijkheid van zeldzame aardmetalen, terwijl er ook wordt ingegaan op problemen met elektrische voertuigen en energieopslag. En is de overgang naar hernieuwbare energie wel zo duurzaam of effectief is als wordt beweerd?

Waar is het gat gebleven?


Het gat in de ozonlaag

Herinnert u zich nog het fameuze gat in de ozonlaag? Misschien was dat voor uw tijd, maar daar is behoorlijk wat over te doen geweest. Moest je het bos zien dat opgeofferd is, om ons dát, via krantenartikels, duidelijk te maken … 


Ozongas beschermt ons namelijk tegen de schadelijke ultraviolette straling van de zon, en dan is zo’n gat duidelijk niet iets wat je wil. Al hebben we het wel dicht gekregen.


Tenminste: er wordt geen boom meer voor omgehakt. Koelkast laten draaien op andere drijfgassen en minder haarlak gebruiken en … dag gat. Was alles maar zo eenvoudig.

De Aarde lacht groen, maar dat mag

Het CO₂ verhaal / 5

Wist u dat planten beter groeien, als u tegen ze praat? 


In wat wij uitademen zit immers enorm veel CO₂. 40 000 delen per miljoen, en dat is 100 maal de hoeveelheid kooldioxide die er in de lucht zit. Wanneer je dus dicht bij je planten staat, en er tegen praat, dan adem je letterlijk geconcentreerde mest op hen. In dit artikel komt u daar alles over te weten. En uiteraard ook over de discussie die gevoerd wordt omtrent kooldioxide, eigenlijk dé sleutel voor een positieve toekomst. Het is immers een onmisbare grondstof voor alle op het land en in het water levende flora en daarvan afhankelijk fauna, waaronder ook … de mens.

Van gebakken lucht naar gebakken peren

Het CO₂ verhaal / 4

Tijd voor een balans. Ik stel voor dat we eens in het kort overlopen, waarover dit CO₂ verhaal in wezen eigenlijk gaat, waar het ons ondertussen heeft gebracht, wat het ondertussen heeft opgebracht voor het klimaat en voor ons, en wat we nog kunnen verwachten, wat er nog op tafel ligt.

Achter de wolken schijnt de zon

Het CO₂ verhaal / 3

Volgens het IPCC is de opwarming van de aarde volledig te wijten aan broeikasgassen in de atmosfeer, veroorzaakt door menselijk gedrag. Hoewel er nog veel onbekend is over deze theorie, wordt het beleid er wel op gebaseerd. Het is echter onverantwoord om wereldwijd beleid te maken op basis van speculaties en natte vingerwerk. Zowel het Europese rekenhof als de financiële wereld uiten hun zorgen hierover.

Larie en apekool — stof voor discussie

Het CO₂ verhaal / 2

Daar waar iedereen perfect weet, dat koolstof de basis is voor alle leven op aarde, wordt koolstofdioxide gedemoniseerd, tot oorzaak van alle kwaad. Stelt zich de vraag of deze stelling wel klopt. In dit artikel overloop ik de argumenten. Je kan inderdaad niet ontkennen dat de menselijke uitstoot van CO₂ heeft bijgedragen aan de stijging van de concentratie in de atmosfeer. De vraag is echter in welke mate dat het geval is. En dan blijkt dat we slechts verantwoordelijk zijn voor een temperatuurstijging van minder dan 0,05°C in in de afgelopen eeuw! Moeten we daarvoor écht al die moeite doen?

Ze zitten op hete kolen


Het CO₂ verhaal / 1

Het centrale thema in de klimaatdiscussies is, dat de CO₂ -concentratie (koolstofdioxide) in de atmosfeer stijgt, door menselijke factoren, waardoor de aarde gevaarlijk opwarmt. Met name de verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor een extra uitstoot van CO₂, waardoor dit zich zou ophopen in de atmosfeer, met een broeikaseffect als gevolg. 


Voor we de argumenten kunnen afwegen moeten we natuurlijk eerst weten waar we over praten. Om mijn verhaal op te bouwen start ik in dit artikel dan ook met de basics. 

  • Wat is koolstofdioxide of CO₂? 
  • Welke cyclus doorloopt deze molecule? 
  • Waar wordt koolstof opgeslagen?

Wie trekt de stekker uit?

Elektrische wagen / 3

Het verhaal van de elektrische wagens kan niet alleen de hilarische kant opgaan, maar ook de dramatische. Wat nu volgt lijkt zowat een aangepaste versie van Towering Inferno, de film die in 1974 de Oscar kreeg voor Beste Film.

Het spel zit op de wagen

Elektrische wagen / 2

In dit drieluik over ‘Alles wat u al wilde weten over de elektrische wagen’ mogen natuurlijk volgende vragen niet ontbreken: Wat gaat me dit kosten? Hoe pak ik het praktisch aan? Wat zijn de prestaties en gevaren van een elektrische wagen? En: Kan ik niet beter wachten tot de waterstoftechnologie op punt staat en ingeburgerd is?


Je moet natuurlijk wel gaan voor de meest geavanceerde versie, zo niet sta je vanaf 2035 nog op de satellietparking aan de rand van de stad en dus ook je budget moet tegen een stootje kunnen. Maar niet alleen je bankrekening.


In het vorige artikel heb ik proberen duidelijk maken dat ook je geweten dat moet kunnen. Slavernij, kinderarbeid, uitputting van de aardrijkdommen, een ramp voor het milieu en de biodiversiteit… En dat alles om niéts te verbeteren aan CO2-emissie en luchtkwaliteit.

Niets is wat het lijkt

Elektrische wagen / 1

Een praktijkdossier waar we als particulier mee geconfronteerd worden, is de elektrische wagen. Deze blijkt echter niet zo groen te zijn als het lijkt, zowel qua leefomgeving als fijnstof uitstoot. Moderne verbrandingsmotoren stoten namelijk weinig fijnstof uit, terwijl elektrische wagens in stedelijke omgevingen bijna net zoveel fijnstof produceren door slijtage van banden en remmen.

Een slag van de molen

Windmolens / 3

Wind is gratis, zon is gratis. Tja… De windpokken of een zonneslag misschien. Maar daar houdt het ook op. Windenergie kost je een rib uit je lijf. Duur aan energie, CO2, zeldzame materialen, productie, transport, opzetten, locatie… Maar het ergste moet nog komen. Met elke windmolen wordt steeds meer van het uiterst giftige Bisfenol A in onze leefomgeving geslingerd. Naast ernstige genetische schade - over meerdere generaties - riskeren we hierdoor onherstelbare schade toe te brengen aan het hele milieu, zowel op het land als op zee. Exploitanten van windmolenparken beseffen dit en verlaten ondertussen het zinkend schip. De sector komt steeds meer in zware financiële problemen en zonder subsidies redden ze het niet. Want dat is de bittere realiteit: windmolens draaien niet op wind, maar op subsidies. Die waanzinnig oplopende kosten worden doorgerekend aan de klant. Fernand Huts en China lachen in hun vuistje. En Tinne doet alsof haar neus bloedt en legt de bezwaren door de bedrijfswereld, consumentenorganisaties en zelfs de federale regulator CREG gewoon naast zich neer. Het beleid plast niet alleen tegen de wind in. Ze nemen ons gewoon als pispaal. Je kan dit al lang niet meer klasseren als schuldig verzuim. Het zijn eerder misdaden tegen de menselijkheid. Aan u om te oordelen.

De wind van voren

Windmolens / 2

Dit tweede artikel gaat volledig over de slachtoffers die er vallen, als gevolg van het massaal plaatsen van windmolens. Te beginnen met zeldzame vogelsoorten, vleermuizen en insecten, maar ook de groep van grote zeezoogdieren, zoals walvissen. Ik eindig dit artikel met een voorbeeld van hoe een goedbedoelde technologie, desastreuze sociale rampen kan veroorzaken. Ook in onze gewesten wordt dit stilaan duidelijk, maar nog kwetsbaarder is de populatie in de zich ontwikkelende landen. Het wordt tijd dat we ook daar oog voor hebben. Ik waarschuw u voor de toon van dit artikel: u wordt er bepaald niet vrolijk van. Want je kan dan wel roep-toeteren over biodiversiteit, zijn windmolens écht een winst voor wat hier leeft?

Wind in hun hoofd

Windmolens / 1

Windmolens zijn constructies die al eeuwen tot de verbeelding spreken. Wie kent ze niet uit de — voornamelijk Hollandse — schilderkunst, of uit het verhaal van de Spaanse edelman Don Quichotte, een idealist, die ze aanzag als reuzen. Het omzetten van bewegingsenergie van luchtverplaatsing (wind) in rotatie-energie werd eeuwenlang gebruikt voor het malen van graan, het zagen van hout … en recenter het opwekken van elektriciteit. Maar is deze technologie wel een goede keuze om ons op massale schaal van energie te voorzien? In drie artikels tracht ik het volledige dossier af te werken, zodat u zich daar zelf een mening kunt over vormen, gaande van fabricage, invloed op natuur en landschap, op de mens … Ik heb soms ook wel wind in mijn hoofd, en ben zeker geen orakel, maar ik zal trachten over te brengen wat ik door opzoeken, inlezen en verwerken van dit onderwerp heb geleerd. Ik hoop dat u er wat aan heeft.

Pompend de grond in

Zonnepanelen / 3 

Dit artikel gaat over iets wat nauw aansluit bij de zonnepanelen, de warmtepomp. Wat is dit? Wat is het rendement ervan? En — aangezien dit een reeks is over het klimaat — is het effectief zoveel beter voor het klimaat? Om te laten zien wat u er mee kan laat ik tot slot een paar gebruikers aan het woord.

Zoek de zon op

Zonnepanelen / 2

Zon is gratis. Zonnetechnologie is dat niet. Het is ontzettend duur, slecht voor het klimaat, draait op subsidies en fossiele brandstoffen, rendeert niet en verbruikt massaal veel materialen. De systemen om energie op te slaan zijn onbetaalbaar en niet realistisch. We gaan pompend de grond in. Wat rest op het eind van de cyclus is een niet te overziene afvalberg. Om het hoofdstuk zonnepanelen af te sluiten laat ik u twee experimenten zien waarin zonnepanelen zijn gebruikt — één op zee en één in India.


Het tweede stuk van dit artikel gaat over iets wat nauw aansluit bij de zonnepanelen, de warmtepomp. Wat is dit? Wat is het rendement ervan? En — aangezien dit een reeks is over het klimaat — is het effectief zoveel beter voor het klimaat? Om te laten zien wat u er mee kan laat ik tot slot een paar gebruikers aan het woord.

Geen zon zonder schaduw

Zonnepanelen / 1

“U denkt vast: zonne-energie is gratis, dus als we het daglicht kunnen opvangen, en omzetten in stroom, doen we alleen maar goed, voor de natuur en het klimaat. In theorie heeft u natuurlijk gelijk. Maar de vraag is, of dat ook zo is, als we dat doen met de huidige technologie. Want als we er even dieper op ingaan, blijkt het allemaal niet zo evident te zijn.


Dit artikel gaat in op de zonnepanelen. Ik bespreek hierin de historiek, en probeer de voor- en nadelen tegenover elkaar af te wegen. Wat is de winst, voor mijn portemonnaie, maar ook voor het klimaat? Wat is het rendement? Geeft men door subsidiëring geen vals beeld, en in hoeverre is dat sociaal te verantwoorden? Wat is de investering aan energie, materiaal en hoe duurzaam is dit? Hoe zit het met de energiebalans en is het wel winstgevend én stabiel? Hoever staan we met de opslagcapaciteiten? Is dat alles wel haalbaar en betaalbaar?”

Bekijk gegevens
- +
Uitverkocht