Larie en apekool — stof voor discussie

Volgens de klimaatalarmisten, is de stijgende concentratie aan CO₂ in de atmosfeer, de oorzaak van de klimaatopwarming. Door het gebruik van fossiele brandstoffen, wordt het evenwicht in natuurlijke CO₂-stroming verstoord. Dit overschot aan menselijke emissies hoopt zich op in de atmosfeer en is volgens de broeikasgastheorie de dooddoener. Waar die broeikastheorie precies op slaat, leg ik later uit.

Daar waar iedereen perfect weet dat koolstof de basis is voor alle leven op aarde (zie vorig artikel), wordt de verbinding koolstofdioxide of koolzuurgas gedemoniseerd, tot oorzaak van alle kwaad. De politieke aanpak wordt hierbij niet alleen één van vermindering van dit CO₂ -niveau, maar zelfs van totale uitroeing van dit kwaad. 

Wanneer je om die reden, alle beleidsdoelstellingen formuleert, in termen van de hoeveelheid CO₂-uitstoot, dan moet je toch wel zeker zijn, dat er een causaal verband bestaat tussen beide fenomenen, de toegenomen CO₂ en de stijging van de temperatuur. 

Ondertussen is al lang bewezen dat dit niet zo is, maar als u dacht dat dit voldoende was voor correctie van de maatregelen? Het gaat van kwaad naar erger. We overlopen de argumenten en de feiten.

Als je kijkt naar de evolutie van de ‘vrije’ — niet in gesteentes of brandstoffen opgeslagen — koolstof (paarse curve), dan zie je daarin duidelijke schommelingen. Hetzelfde zie je trouwens als je kijkt naar het temperatuurverloop in dezelfde tijdschaal (lichtblauwe curve).

We komen uit perioden waar de CO₂-niveaus vijf tot tien keer hoger waren dan nu. Ook in de tijd dat de eerste landdieren en landplanten de aarde veroverden, enkele honderden miljoenen jaren geleden, stond het CO₂-gehalte boven de 3000 ppm.

Ondanks CO₂-waarden die duidelijk veel hoger lagen, en de enorme schommelingen, functioneerde het leven op aarde prima op al die niveaus. We weten trouwens dat de plantengroei nooit explosiever is geweest dan in die perioden. Dat zal u niet verbazen, eens u het artikel over vergroening van de planeet hebt gelezen. 

Bovenstaande grafiek, van 570 miljoen jaar CO₂ en wereldtemperatuur, laat ook zien dat de beide curven zonder duidelijke trend stijgen en dalen, onafhankelijk van elkaar. We zien, dat het CO₂-gehalte in de atmosfeer al 150 miljoen jaar langzaam en gestaag aan het dalen is. De nettodaling ligt hoger dan 95%. 

In die 570 miljoen jaar ging het CO₂ -gehalte omlaag van 3500 deeltjes per miljoen (ppm) naar 180 ppm, tijdens het koudste moment van de meest recente ijstijd, zo'n 20.000 jaar geleden. Dat was het laagste niveau dat in 500 miljoen jaar was opgetreden en waarschijnlijk sinds de aarde, zo'n 4,6 miljard jaar geleden, werd gevormd.

Had er toen een IPCC bestaan, dan had dat terecht behoorlijk aan de alarmbel mogen trekken, want er was niet veel nodig om alle leven op aarde totaal te doen ophouden. Onder de 150 ppm CO₂ stoppen planten immers met groeien en sterven af, want hun fotosynthese komt in gedrang - vergelijk het met zuurstoftekort bij dieren.

Als we kijken naar het geologische verleden van onze planeet, dan zien we, dat het CO₂ niveau enkel in de Permische periode, zo’n 300 miljoen jaar geleden, bijna zo laag geweest is, als net vóór de industriële revolutie. Je kan dus met reden stellen, dat we, precies door het opstoken van fossiele brandstoffen, het ophouden van het aardse leven hebben voorkomen.

Dat in de afgelopen 570 miljoen jaar het kooldioxide in de atmosfeer, tot minder dan 4% van het oorspronkelijke niveau, is gedaald, komt doordat er in die periode continu meer CO₂ uit de atmosfeer is verwijderd, dan eraan is toegevoegd. Planten veroverden het vasteland — en haalden dus meer CO₂ uit de lucht voor hun fotosynthese — en in de oceanen had je de factor plankton en gepantserde dieren.

Al zo’n 20 miljoen jaar kampt de aarde met een CO₂-tekort, onder meer door de vorming van kolen, olie en gas (koolstofbegraving) en opname van CO₂ in het oceaanwater (plankton). Nogmaals we zijn gewoonweg aan een ramp ontsnapt, zonder dat we dit zo gepland hebben en zonder dat we ons daarvan bewust waren.

Merk op dat er perioden van tientallen miljoenen jaren zijn waar geen correlatie bestaat tussen koolstofdioxide en temperatuur. Dit druist in tegen een oorzaak-en-gevolg-relatie. De correlatie tussen CO₂ en temperatuur in het geologisch verleden was er helemaal niet. 

Zo behield de atmosfeer haar hoge percentage CO₂ (ongeveer 4500 ppm) ook tijdens een grote ijstijd, die omstreeks 450 miljoen jaar geleden optrad. Maar in een volgende ijstijd, die 320 miljoen jaar geleden begon en duurde tot 270 miljoen jaar geleden, was het CO₂-gehalte juist extreem laag. Later, in het Perm, stegen temperatuur en CO₂ -gehalte weer snel. Ook belangrijk: eigenlijk is er slechts gedurende ongeveer 35% van de geologische geschiedenis sprake geweest van een correlatie tussen temperatuur en CO₂. 

Als we kijken naar de meer recente tijd zien we al evenmin een correlatie, zoals u op de volgende grafiek kan zien. Als u weet dat het tijdstip links in de curve ongeveer overeenkomt met het klimaatverdrag van Kyoto (1997), en rechts dat van Sharm el-Sheikh (2022), dan kan u moeilijk beweren dat de maatregelen, die hier gestemd zijn, al enig effect hebben gehad. 

Ook niet het in gebruik nemen van de geldverslindende ‘hernieuwbare’ bronnen trouwens , of de nieuwe types verbrandingsmotoren, die de uitstoot enorm hebben, gereduceerd. Wat men ook beweert, de CO₂ blijft maar stijgen en je ziet op geen enkel punt een afbuiging naar beneden. Het Westen moet misschien dringend eens in het spiegeltje kijken om te beseffen wie de domste is in het land…

… of eens goed kijken naar volgende grafiek, die zich niet zozeer richt op absolute waarden, maar de veranderingen laat zien in zowel de temperatuur als in CO₂-niveau.

Elk meetpunt geeft het verschil weer tussen het laatste jaar en het voorafgaande jaar. Groen is de verandering van atmosferische CO₂ , blauw de verandering van de temperatuur boven de zee en rood de verandering van de temperatuur boven het land.

De samenhang tussen CO₂ en T° is op verschillende tijdschalen uitgebreid wetenschappelijk onderzocht, en daaruit blijkt, dat er, in een periode van honderden miljoenen jaren, geen enkele blijvende correlatie blijkt te zijn. Maar dit gaat natuurlijk over erg overspannende tijdschalen, en dan mis je allicht wel een massa aan finesse.

Zo zou je, als je kijkt naar studies die gaan over de afgelopen honderdduizenden jaren, of op reeksen van recentere datum zoals hierboven, wél eerder kunnen argumenteren, dat er wel degelijk een direct verband bestaat tussen de CO₂-waarden en de temperatuur. De golven verlopen toch wel heel erg gelijkmatig. Maar we moeten opletten. 

Vooreerst betekent het correleren, of gelijk op- en aflopen, van twee fenomenen, niet automatisch, dat er een oorzakelijk, causaal, verband bestaat. Het gaat hier inderdaad om twee (of drie) redelijk gelijkmatig verlopende lijnen maar dat zegt op zich niets. Zo is een klassiek voorbeeld, om onzinnige relaties aan te tonen, het verband tussen de verkoop van ijsjes en het aantal haaienbeten in Amerika. In volgende grafiek zie je beide exponentieel stijgen, dus er moet wel een verband zijn, zou je denken.

Alleen, zoals iedereen weet, stijgt de ijsjes-verkoop in de maanden mei, juni, juli, doordat het weer gewoonweg beter is. En beter weer betekent meer mensen naar zee, en … dus ook meer voorvallen van haaienbeten. Spreken van een correlatie tussen ijsjes en haaienbeten is dus totaal onzinnig.

Dus zelfs al is er een hoge correlatie, en verlopen de pieken en dalen van twee lijnen samen, dan nog is het niet duidelijk, laat staan bewezen, dat de een de oorzaak is van de ander, of andersom. Misschien is er een derde aspect in het spel waarvan beide verschijnselen afhankelijk zijn. Of misschien is het gewoon kwestie van toeval. Om causaliteit te bewijzen is meer nodig.

Maar, wat de CO₂ en T° betreft, kan je, in de hierboven staande grafiek, met de verschillen in T° en CO₂, nog een ander fenomeen aantonen. Iets wat in de klimaatdiscussie centraal staat en cruciaal is, met name de timing.

Je ziet duidelijk, dat de CO₂ -concentratie altijd met enige vertraging volgt op de temperatuurvariaties, en niet andersom. In de grafiek vallen de pieken en dalen van de CO2-curve ± 10 maanden later dan die van de luchttemperatuur en 11 tot 12 maanden later dan die van de zeewatertemperatuur. Er is geen enkel moment waarop de CO₂-verandering niét achterloopt op de temperatuur. Dit betekent dat àls er al een oorzakelijk verband is, temperatuur de oorzaak is en CO₂ het gevolg, of anders gezegd: veranderingen in de CO₂-concentratie kunnen nooit de oorzaak zijn, maar alleen het gevolg, van de temperatuursveranderingen. Dit is niet zomaar een detail, maar haalt de volledige klimaatredenering, die aan de grondslag ligt van alle beleidsmaatregelen, besparingen en klimaatinterventies, in één haal onderuit.

Betekent dit dat we vanaf nu absoluut onbeperkt fossiele brandstoffen mogen blijven opstoken en we ons helemaal niets meer moeten aantrekken van de stijging van het CO₂-niveau? Helemaal niet. Want dan gooien we het kind met het badwater weg. Maar het betekent wél dat er geen reden is voor paniek, of urgentie, en het betekent ook dat we verder moeten zoeken naar efficiëntere maatregelen wat betreft energie. Maar dan gebaseerd op feiten en rationeel steekhoudende argumenten. Niet op fabels en paniekzaaierij. Het eerste wat we daarvoor moeten doen is de monopolies doorbreken en het debat heropenen in de wetenschap. 

— — —

Doordat de mens fossiele brandstoffen heeft ontdekt — brandstoffen die momenteel de bron van 80% van onze energievoorziening zijn geworden — heeft hij er per toeval voor gezorgd, dat er een einde kwam aan de 150 miljoen jaar lange daling van koolstofdioxide. Door een deel van de CO₂ terug in de atmosfeer te brengen hebben we levens gered, en niet verwoest, zoals de klimaatdoemdenkers ons willen doen geloven. Dit ‘herstel’ houdt de mogelijkheid in om CO₂ terug te brengen naar historische niveaus, die veel voordeliger zijn voor bijna alle planten, en dus voor alle leven op deze planeet, maar daarover meer in een volgend artikel. 

Het is trouwens ook niet nodig — zelfs helemaal niet aangewezen — om te blijven CO₂ uitstoten, aan het tempo dat we tegenwoordig doen, om een stabiel niveau in de atmosfeer te houden.

Het verbranden van fossiele brandstoffen zal de kans op (of het gevaar voor) een verdere daling van CO₂ voorkomen, maar uiteindelijk zullen ze schaars worden en dat is ook weer niet de bedoeling.

Zoals ik al schreef: we zullen ze ook later waarschijnlijk nog nodig blijven hebben, al was het maar, zeker in de nabije toekomst, om andere energie-opwekking in gang te zetten. 

Het is trouwens niet zo, dat alleen wij verantwoordelijk zijn voor dit omhoog brengen van de CO₂ niveaus; daar spelen ook andere factoren in mee, die we niet in de hand hebben. 

Het beeld dat veel mensen hebben en dat het IPCC ook uitdraagt, is dat de menselijke uitstoot van CO₂ cumuleert in de atmosfeer. Een deel van wat jaarlijks, door menselijke uitstoot van CO₂, aan de atmosfeer wordt toegevoegd, zou daar niet meer weggaan.

Niemand kan ontkennen dat menselijke activiteiten, met name de verbranding van fossiele brandstoffen, zorgen voor veel CO₂-uitstoot, en die is uiteraard sinds het begin van de industrialisatie sterk toegenomen. Het gaat daarbij vooral om de verbranding van fossiele brandstoffen (industrie en vervoer) en daarnaast ook over ander landgebruik (ontbossing) en bv. de productie van cement (windmolens!). 

De menselijke uitstoot bedraagt ongeveer een vijfde van de totale toename van de uitstroom aan CO₂ in de atmosfeer. Dit ziet u in deze tabel, waar de jaarlijkse CO₂-uitstroom is weergegeven, sinds het begin van de industriële revolutie. De cijfers zijn ook hier in Petagram koolstof, per jaar / 1 Petagram = 1 Gigaton = 1 miljard ton CO₂

Door de opwarming van de aarde, met 1°C sinds 1850, is de uitstoot zowel te land als op zee fors gestegen (36 Pg per jaar), wat samen met de uitstoot door de mens een uitstroom geeft van 45 Pg per jaar, zoals u kunt zien in de tabel. Ook de natuurlijke opname is gestegen, maar net iets minder dan de uitstroom (41 Pg). Per saldo komt er op dit moment dus elk jaar 45 - 41 = 4 Pg CO₂ in de atmosfeer bij.

Wat de stroming ter hoogte van de oceanen betreft, daar spelen verschillende factoren. Bij een hoge CO₂-concentratie in de lucht, neemt water meer CO₂ op, en bij een lage concentratie, is de opname lager, maar de mate waarin dat gebeurt, hangt af van de temperatuur. De oplosbaarheid van CO₂ in water neemt namelijk af bij hogere temperaturen. Op basis van de Wet van Henry is gemakkelijk uit te rekenen dat door de temperatuurstijging, de uitstroom naar de atmosfeer nu 19 Pg/j hoger is dan in 1850. Dat is ruim 2 keer zo veel als de jaarlijkse menselijke CO₂-stroom door de verbranding van fossiele brandstoffen en ander landgebruik. 

De gestegen natuurlijke opname te land hangt dan weer samen met de vergroening van de planeet. 

In het vorige artikel gaf ik al aan, dat planten het beter doen bij hogere CO₂-niveaus. Door fotosynthese wordt meer CO₂ uit de lucht gehaald, vandaar: daling van CO₂. 

Van de natuurlijke uitstoot vanuit land is ongeveer de helft afkomstig van de grond. Het gaat hierbij om de afbraak van organisch materiaal in de bodem en het uitademen van plantenwortels. Ook voor deze CO₂-uitstoot (de zogenaamde bodemademhaling) blijkt temperatuur een bepalende factor. De afbraak is afhankelijk van twee belangrijke factoren: bodemtemperatuur en bodemvochtig­heid. 

Voor de bodemtemperatuur geldt dat 1 graad temperatuurstijging zorgt voor 16,5% toename in CO₂-uitstoot. Door de mondiale temperatuurstijging van 1 °C van de afgelopen tijd is ook de temperatuur van de grond aan het aardoppervlak gestegen, wat heeft gezorgd voor de toename van de uitstoot vanuit land van bijna 10 PgC per jaar. Dat is dus hoger dan alle jaarlijkse antropogene uitstoot. 

In werkelijkheid is de uitstoot waarschijnlijk nog hoger. Een onderzoek in China heeft een toename van de gronduitademing gemeten van 28% over een periode van 50 jaar (1962-2011). Indien de trend die in China is gemeten ook van toepassing is in de rest van de wereld, gaat het (alleen al in die periode) om een jaarlijkse extra uitstoot van 17 PgC, bijna 2 keer zo veel als de jaarlijkse menselijke uitstoot.

Wat kunnen we hier dus uit besluiten?

Het klopt dat de menselijke uitstoot van CO₂ heeft bijgedragen aan de stijging van de concentratie in de atmosfeer. De vraag is echter in welke mate dat het geval is. In dezelfde periode is ook de natuurlijke uitstoot veel sterker toegenomen. 

Om de invloed van de verschillende factoren te kunnen bepalen zijn modellen ontwikkeld. Maar terwijl het model van het IPCC stelt, dat menselijke uitstoot voor 100% verantwoordelijk is voor de stijging, is dat in een eenvoudiger fysisch model maar voor 13% het geval. Het overgrote deel van de stijging (87%) is het gevolg van de gestegen temperatuur op aarde.

Het IPCC werkt aan de ene kant met een onnodig complex model, om zijn stelling te kunnen beargumenteren, maar houdt aan de andere kant dan weer geen rekening, met de complexe biologische en chemische processen, van o.a. de diepere lagen van de oceaan… 

En bovendien, zoals ik als opmerking op één van mijn columns kreeg (Alex) : “Geen enkele peer reviewed studie die de volledige CMIP6 dataset hanteert kan nog enige significante antropogene klimaatverandering vaststellen. Het zijn allemaal studies met titels genre "CO₂ /menselijke invloed zwaar overschat", maar die halen het nieuws niet.”

Prof. dr. Hermann Harde (Helmut Schmidt University, Hamburg) tot slot schrijft hierover: “Over de afgelopen eeuw is de gemiddelde temperatuurverhoging van de Aarde onder invloed van CO₂ met 0,3°C toegenomen. Aangezien slechts ongeveer 15% van de wereldwijde CO₂-toename van antropogene (menselijke) oorsprong is, blijft slechts 15% van 0,3°C, d.w.z. minder dan 0,05°C over, wat kan worden toegeschreven aan de mens.”

Moeten we daarvoor écht al die moeite doen?